Fotogrametri nedir? Fotogrametri Çeşitleri nelerdir? Fotogrametride hangi hava araçlarını, hangi yazılımları kullanmam gerekmektedir gibi soruların yanıtını verelim. Basın dünyasından gelen bir arkadaşınız olarak meslekteki tecbürelerimi aktaran bir makale kalema aldım.
Fotogrametri dilimize eski yunancadan gelme bir terimdir. Photos(ışık),Grama(Çizgi),Metron ( ölçme ) yani ışık ve çizgi yöntemiyle ölçme anlamında kullanılmaktadır. Fotogrametri Çeşitlerini uzun uzun anlatmadan ticari değeri olan haritacılık mesleğinde en çok kullanılan Hava Fotogrametrisi üzerinde duracağız, Sonuç herkes fotogrametri üzerine yapılan terimlerden ziyade nasıl para kazanırım, nereden başlamalayım diye araştırma yapmaktadır.
Hava Fotogrametrisi; Mürebeatlı ve mürebeatsız hava araçlarından belirli kurallar dahilinde çekilen hava fotoğrafların Fotogrametri yazılımları ile işlenerek sayısal ortamda kullanılabilir hale getirme yöntemidir.
Haritacılık sektöründe Hava Fotogrametrisinde insanlı ve insansız hava aracına karar vermeden önce şu sorular sorulmalıdır.
1. Öncelikle bu ticari iş olduğu için para gerekli olduğunu unutmayınız, yani bütçeniz ne kadar? hangi hava aracına hangi yazılıma yetmektedir? bu konuda araştırma yapılması gerekmektidir.
2. Fotogrametri Sektöründeki iş büyüklüğü hacminiz, yani fotogrametri mesleğini yaparken büyük hektarlı işler mi? örneğin ; 1/1000 ölçekli fotogrametrik halihazır harita yapımı veya 1/5000 lik fotogrametrik halihazır harita yapımı, yoksa küçük hektarlı işler örneğin ( maden ocakları, hafriyat kübaj hesaplamaları, 3B bina modellemeleri vs ) gibi işlerde mi kullanacaksınız buna karar vermeniz gerekmektedir. 1/1000 ve 1/5000 ölçekli halihazır harita yapımında kesinlikle insansız hava araçlarını kullanamazsınız. İller Bankası Halihazır Harita Yönetmeliğinde insansız hava araçları ile yapılan fotogrametrik halihazır projeler hemen hemen yok gibidir. yapan firmalarda Phase One gibi metrik kameralar ile çekilimiş hava fotoğraflarından halihazır üretimi yapamaktadır. Bu gün Phase One sadece kamerası harita sektöründe çalışanlar için servet değeri yapmaktadır.
1/1000 ve 1/5000 ölçekli fotogrametrik halihazır haritalarda hizmet vermek isteyen firmalar hava aracından ziyade yazılımlara para yatırmasında fayda vardır. Çünkü insanlı hava araçlarından çekilen hava fotoğrafların nokta bulutu yazılımlarında işlemeyezsiniz. Mutlaka Stereo Cad gibi 3Boyutlu görüntü veren yazılımlara odaklanmak ve bütçenizi bu yazılamlara ayırmak sizin işinize yarayacaktır.
Şekil 1. UltraCam çerçeve formatı: Soldan sağa UltraCam D, UltraCam X, UltraCam Xp ve UltraCam Eagle, 11.500 Piksel (UltraCam D) ila 20010 Piksel (UltraCam Eagle) çapraz iz sunar.
3. Küçük ölçekli işler için minumum Phantom 4 Pro RTK, Agisoft, Pix4d gibi nokta bulutu tabanı üzerinden çalışan yazılımlara bütçe ayırmak en önemli noktadır. Bu minimum paket ile küçük hektarlık işlerinizi, maden ocakları hafriyat hesabı, 3B bina modellemeleri gibi işlerinizi çok rahat görecektir.
4. Orta ölçekli işletmeler Sabit Kanat İnsansız Hava araçlarına yönelmesinde Fayda görüyorum. Bu hava araçları ile orta ölçekli işlerinizi çok rahat yapabileceksinizdir. yine de orta ölçekli hava araçları ve yazılım lisans masrafları size devasa bütçe harcamanız anlamına gelmektedir.
Orta ölçekli firmaların kullanabileceği İnsansız Hava Aracı olarak wingtra modeli işinizi fazlası ile görecektir. Wingtra insansız hava aracı hakkında aşağıdaki linkten bilgi alabilirsiniz.
Link; http://www.haritahaber.com/wingtra-sabit-kanat-insansiz-hava-araci_21.html
Aslında burada şöyle bir seçenekte yapabilirsiniz. ilk önce Phantom 4 RTK gibi ve Pix4 gibi başlangıç leveli ile fotogrametriye start verip , ileriki aşamalarınızda bütçenize göre firmanıza yeni hedefler çizebilirsiniz.
Fotogrametrik projelerde kullanılacak hava aracı ve yazılımların nasıl olması gerektiğini çözdükten sonra , diğer aşamalarda neler yapmanız gerekmektedir onlara göz atalım.
öncelikle bu alanda mesleğinizde bir gereksinim duydulduğunu bilmeniz gerekir. Müşteri portföyünüz oluşmadan yatırım yapmak pek mantıklı değildir. Mesala; maden ocaklarının ölçüm işini yapan bir harita firması 1. level olan en ucuz paket Phantom4 Pro RTK ile işe başlaması gerekmektedir. Phantom 4 RTK ile YKN noktaları atılmadan fotogrametrik proje yapılabiliyormuş. açıkçası ben denemedim. Match-AT ve ISAT gibi yazılımlarda bile YKN kullanılmadan Hava Nirengi Dengeleme yapamıyorken Phantom 4 RTK da 1cm hassasiyetinde YKN olmadan iş garantisi verilmesini anlamış değilim, belki farklı bir yöntem kullanılıyor olsa gerek; Phantom 4 RTK ile YKN Kullanmadan kendi yapmış olduğum bir projeyi saha kontrolü yaparak ve sonuçları görerek , burada paylaşmayı isterim... sonuçta Maden Ocağı ölçümünde cm hassasiyeti aranmaz diye biliyorum. kısacası 1. Level ile işe başlamanız gerekmektedir.
Şekilde Görüldüğü gibi eğer iş yapma büyüklüğünüz bu ve bunun benzeri ise Phantom4 RTK size fazlasıyla hitap edecektir.
PHANTOM4 RTK 2 CM KONUM DOĞRULUĞU YANİ HASSASİYETİ
Konumsal doğruluk fotogrametriye etkisi %10 bile değildir. Etkisi mutlaka vardır. Abakus tahtasındaki boncuk dizilimi gibi fotoğraf çekmek varken, bunu düzensiz bir şekilde çekmek gibi birşeydir. Fotogrametriye etkisi işin zaman maliyeti ve iş gücüne etkisi büyük olmaktadır. Düzensiz çekilen fotoğraflar daha zahmetli ve daha zaman almaktadır. Eğer doğru bir fotogrametrik proje yapmak istiyorsanız konum hassasiyeti değil, proje bitiminden sonra sahadan alınacak verilerin x,y,z hassasiyeti aranmalıdır. Çünkü dronlara ait kameralar metrik değil none metrik kameralardır. bu kameralar ile yapılan işlerde büyük hassasiyetler aramak hayal olur. ama hafriyat kazıları , maden ocakları vb gibi işlerde, elle ölçümden daha iyi sonuçlar çıkabilir.
5. Fotogrametrinin yazılım, insansız hava aracı; drone, IHA, UAV, VTOL, Sabit Kanat, Quad Copter, Multi Kopter gibi çeşitlerinden birine sahip olduktan sonra ; ilk aşamamız olan Proje alanımızın çıplak gözle görülüp, Uçuş planı yaptıktan sonra, bu alana YKN noktalarını döşemek gerekmektedir. YKN noktalarının bilimsel olarak nasıl atılması gerektiğini bulabilirsem burada paylaşacağım
şekil : 1
YKN ( Yer Kontrol Noktası ) araziye döşendikten sonra , Uçuş planı yapacağımız alanı ileri ve yan bindirme oranlarını , otomatik uçuş yazılımı programına kml import, veya otomatik harita alanı seçerek belirledikten sonra kamera ayarlarımızın yapılması gerekmektedir;
Hava Fotoğrafçılığı
Fotoğraf ; Photos(ışık),Grama(Çizgi),Fotogrametrinin ilk iki kuralından oluşur. Fotoğraf çekiminde ışığa hakim olamazsanız iyi bir fotoğraf çekemezsiniz., Havadan fotoğraf çekmek, Manzara ve portre fotoğrafı çekmekten çok zordur. Kamera ayarları noktasında çoğu kullanıcı büyük hatalar yapmaktadır. hava durumuna göre kesinlekle kamera ayarlarınızı manuel yapmanız gerekmektedir. yoksa hız hesabına göre giden hava aracınızdan aldığınız hava fotoğraflarında hareketli nesneler bulanık çıkacaktır.
Bunun için minumum, F değeri otomatik, Shutter 1/500, ISO 100, ve hava durumuna göre bulutlu veya güneşli, Beyaz dengesi otomatik ( Eğer beyaz a4 kağıdının fotosunu çekip, bu fotodaki ayarı gör derseniz de güzel bir sonuçu olur ),ışık ayarı : gün ışığı ( Bu önemlidir çünkü havada ışığı kontrol edemezsiniz) mutlaka gün ışığı yapmanız gerekmektedir. özetle F değeri otomatik, Shutter 1/500, ISO 100 sadece bu ayar bile size yetecektir. Profesyonel fotoğrafçılık eğitimi almışsanız zaten bu ayarları hatırlatmak gerekmez.
şekil : Geneleksel fotoğraf ayar tahtası
Bu aşamaları yaptıktan sonra size düşen insansız hava aracınızın uçuşunu gerçekleştirmek,( ehliyet ve diğer resmi izinlerin alınması şartı ile ) ve misyon bittikten sonra yazılımda fotogrametrik değerlendirme aşamasına geçmiş bulunmaktasınız.
Burada yazılımlar devreye giriyor. 1. Level yazılımları olan Agisoft, Pix4d gibi yazılımlar ile çok kolay bir şekilde fotogrmetrik dengeleme yaparak, nokta bulutu çalışmanıza devam edebilirsiniz.
Agisoft ile fotogrametrik dengeleme için bu linke tıklayın; http://www.haritahaber.com/agisoft-metashape-fotogrametri-dengeleme_12.html
Pix4d ile fotgrametrik Dengeleme için bu linke tıklayın; http://www.haritahaber.com/pix4d-fotogrametrik-proje-yapmak_8.html
Stereo Cad ile Fotogrametrik Dengeleme Yapmak İçin Bu linke Tıklayın;http://www.haritahaber.com/menci-aps-ile-fotogrametrik-dengeleme_11.html
Ortofoto ve True Ortofoto Nedir?
Ortofoto terim olarak orto: düzeltme, anlamından gelen düzeltilmiş fotoğraf demektir. True ortofto da; düzeltilmiş gerçek fotoğraf demektir.
Ortofoto; insanlı ve insansız hava araçlarından çekilen hava fotoğraflarının camera mercek bozulmalarının giderilmesi, eğiklik ve yükseklik hataları belirlendikten sonra , koordinatlı x,y hale getirilmiş fotoğraflardır. Ortofotolar true değil ise bilgi amaçlı altlıklar olarak kulanılır, Eğer orotofotonuz true ( gerçek ) ise aynen sayısal projede olduğu gibi x ve y koordinatı alabilirsiniz. tabi bu koordinat alımı sizin uçuş yüksekliğiniz ile kaç cm çözünürlülükte olduğu ile ilgilidir. 1/1000 ölçekli ortofotolarda 10 cm çözünürlülükte çekilmektedir. 5000 lik hava fotoğrafları ise 30 cm çözünürlülükte çekilmektedir. True ortofotolar fotoğrafın çekim açılarından kaynaklanan hataların DSM kullanılarak düzeltilmesi sonucunda elde edilen ortofotolardır.
Çizimle Ortofotonun bire bir çakıştığı True ( Gerçek ) Ortofoto Örneği
www.haritahaber.com sitesinde videolar kısmında havadan çekilen fotoların dengelenmesinden ortofoto yapımına kadar tüm aşamaları anlatan videolar bulunmaktadır. Zaten yazılım lisansı satın aldığınızda size yetkili bayii gerekli tüm aşamaları öğretecektir.
Vtol Uav tarafından yakalanan fotoğraflar, nokta bulutları, ortomozikler, 3B yeniden yapılandırma ve çokbantlı veriler dahil olmak üzere çok çeşitli GIS içeriği oluşturur. Uygulamalar arasında yükseklik haritaları, izolinler, planimetrikler, su akışı analizi, simülasyonlar, artırılmış gerçeklik ve mahsul sağlığı izleme yer alır. VTOL'den gelen coğrafi referanslı görüntüler, Pix4D ve Agisoft Metashape gibi yaygın fotogrametrik yazılımlarla uyumludur.
Agisoft yazılımında yapılan nokta bulutu örneği
İnsansı hava aracı ile fotogrametrik uçuş planı örneği
En popüler fotogrametri yazılımlarını bu linkten bulabilirsiniz.
link; http://www.haritahaber.com/2020-yilinda-en-cok-tercih-edilen-fotogrametri-yazilimlari_39.html
www.haritahaber.com Olarak Hizmetlerimiz